بازگشت
پارلمان، عبور از یک سال پرتنش
محمد اسحاق فیاض محمد اسحاق فیاض

سرانجام یک سال از دوره شانزدهم یا دوره دوم پارلمان در عصر دموکراسی جدید در کشور گذشت و روز شنبه پارلمان و سنای افغانستان یعنی شورای ملی کشور برای دو مین سال کاری شروع به کار کرد. به همین دلیل مراسمی در صحن پارلمان افغانستان با حضور قوای سه گانه و سفرای خارجی برگزار گردید و در آن آقای کرزی سخنانی ایراد کرد. هرچند سخنان او ارتباط چندانی به عملکرد یک ساله پارلمان نداشت، اما موضع گیری تند او در برابر مخالفان سیاسی خود، در واقع روایتی غیرمستقیم از عملکرد قوای مجریه و مقننه با یک دیگربود.

اگرعملکرد یک ساله پارلمان افغانستان به بررسی گرفته شود، متاسفانه دستآورد چندانی نداشته است، چالش هایی که برای نتایج انتخابات پارلمانی به وجود آمد و به دنبال آن کشیده شدن این مسئله به دادگاه خاص انتخاباتی از همان لحظه تنش های شدیدی را میان قوای مجریه و مقننه ایجاد کرد و این کشمکش تقریبا تا پایان سال کاری ادامه پیدا کرد.

رئیس جمهورکرزی با امروز فرداکردن ها تلاش داشت افتتاح پارلمان را به تاخیر اندازد، زیرا براساس قانون باید رئیس جمهور شورای ملی را افتتاح می کرد، سرانجام کاسه صبر نمایندگان لبریز گردید و تصمیم گرفتند که بدون حضور کرزی پارلمان را افتتاح نمایند، آقای کرزی که سعی داشت سفرهای خارجی خود را طول بدهد تا از فشارهای نمایندگان مردم به دور باشد، وقتی دید که ممکن است پارلمان بدون حضور او افتتاح گردد، به ناچار یکی از سفرهای خارجی خود را به سرعت تمام کرد و به کشور بازگشت و شورای ملی را افتتاح نمود، این در حالی بود که هنوزهم نتیجه بررسی دادگاه خاص معلوم نشده بود و آقای کرزی از این دادگاه به شدت دفاع می کرد.

به دنبال آن چالش هایی که برای انتخاب رئیس و دیگر اعضای هیئت رئیسه پیش آمد، در قدم اول شخصیت حقیقی نمایندگان پارلمان را زیر سئوال برد و آنان را در برابر مردم و قوای قضایی و مجریه که چندان دل خوشی از پارلمان جدید نداشتند، کوچک کرد و در قدم دوم مردم هم نسبت با نمایندگان شان با دیده تردید نگریستند، زیرا تا پیش از این چنین ذهنیتی وجود داشت که مردم به دلیل این که برای اولین بار بود که انتخابات پارلمانی را تجربه می کردند، چندان شناختی از نمایندگان خود نداشتند و در انتخابات پارلمانی اول کسانی را انتخاب کردند که از تجربه و سوادکافی برخور دار نبودند و این بار نمایندگان از تجربه و سواد و مدیریت بیشتری برخور دارند، اما وقتی دیدند که این نمایندگان در انتخاب هیئت رئیسه شان در مانده اند، اعتماد شان نسبت به این نمایندگان سلب شدند.

هرچند دست هایی برای ایجاد تفرقه در داخل پارلمان و تداوم این نفاق به شدت از بیرون پارلمان کارمی کرد و نمایندگان نمی دانستند در برابر این دست های پنهان چکار کنند، رای سفید خود به معضله بزرگی تبدیل شده بود، از یک سو رای سفید را نمی توانستند بردارند، چون تغییر و تصویب قانون و حتی آیین نامه داخلی پارلمان در صورتی امکان پذیر بود که هیئت رئیسه پارلمان انتخاب می شدند و پارلمان رسما به کار خود ادامه می دادند، اما از سوی دیگر رای سفید سبب شده بود که نمایندگان که به جناح های متعدد تقسیم شده بودند، نمی توانستند رئیس پارلمان را انتخاب نمایند، سه بار انتخابات برای رئیس پارلمان به شکست انجامید، تا این که سرانجام چاره ای ندیدند جز این که از در مصالحه با یک دیگر وارد شوند، در نتیجه مصالحه همه کسانی که از مدعیان اصلی ریاست پارلمان بودند، باید کنار می کشیدند و کسی دیگری که اصلا وارد بازی های اصلی برای ریاست نبود به عنوان رئیس پارلمان انتخاب گردید.

مهم ترین چالش سال گذشته مخالفت و رقابت قوای سه گانه با یک دیگربود، تداوم اختلاف میان قوای مجریه و مقننه سبب گردید که سرانجام پای قوه قضائیه هم به میان کشیده شود، اصرار رئیس استرمحکمه براجرای رای دادگاه خاص انتخاباتی سبب تنش میان قوای مقننه و قضائیه نیز گردید، زیرا دادگاه خاص انتخاباتی صلاحیت بیش از 60 نفر از نمایندگان پارلمان را مردود اعلام کرده بود و کسانی را که از سوی کمیسیون های مستقل انتخابات و سمع و شکایات بازنده اعلام شده بودند، آنها را برنده اعلام کردند، این مسئله سبب تنش های زیادی میان قوای سه گانه گردید، طوری که نمایندگان پارلمان رئیس استرمحکمه را استیضاح کرد، قاضی القضات نه تنها به پارلمان حاضر گردید، بلکه بر اجرای فیصله دادگاه خاص اصرار ورزید و در نتیجه پارلمان اعضای اصلی دستگاه قضایی را که شامل رئیس و 5 عضو اصلی آن می گردید، سلب صلاحیت کردند و بدین ترتیب پارلمان چاره ای ندید جز این که با دو قوای مجریه و قضائیه به رقابت بپردازند.

هرچند آقای کرزی در سایه فشارهای شدید نمایندگان و شخصیت های سیاسی، از اجرای فیصله دادگاه خاص صرف نظر کرد و موضوع را به کمیسیون مستقل انتخابات ارجاع داد، اما در طول یک سال گذشته تنش ها میان پارلمان و حکومت همچنان ادامه یافت و تشکیل سبب جناح های متعددی در داخل پارلمان گردید، جناح حمایت از قانون که حتی مخالف فیصله جدید کمیسیون مستقل انتخابات بود و راضی نبود که نفر جدیدی را که این کمیسیون صلاحیتش را دوباره احراز کرده بود به داخل پارلمان راه بدهد، کار به تظاهرات و تحصن ها و اعتصاب غذاهای چند هفته ای کشید و سرانجام این ائتلاف در برابر فیصله جدید کمیسیون کوتاه آمدند.

بدین ترتیب عمر یک ساله پارلمان در سال گذشته در سایه رقابت ها و تنش ها گذشت و در عرصه قانون کارچندانی را انجام داده نتوانستند و در واقع هیچ دستآوردی نداشتند، زیرا مهم ترین کارهایی که پارلمان باید انجام می دادند، دادن رای اعتماد به وزرای باقی مانده حکومت، اعضای اصلی دادگاه عالی کشور و روسای کمیسیون های مستقل بود، اما آقای کرزی و تیمی از مشاوران ایشان به دلیل این که از این پارلمان رضایت چندانی نداشت، از معرفی نامزد وزیران و نامزدان دادگاه عالی کشور خود داری کرد و این معضله هنوز هم ادامه دارد، بیش از دوسال است که هفت وزارت خانه توسط سرپرست اداره می شود و زمان اعضای اصلی دادگاه عالی با رئیس آن سپری شده است. اما هنوز هم از معرفی آنان در پارلمان خبری نیست، در حالی که بارها و بارها برای آن وعده داده شده است.

اینکه عامل ناکارآمدی پارلمان در سال گذشته چه کسی و چه نهادی بوده قضاوت را باید مردم و روشنفکران و نخبگان جامعه افغانستان نمایند، آنچه در این جا می توان نتیجه گرفت این است که این تنش ها سبب گردید، نظام دموکراسی نوپا در کشور با سئوالات و اما و اگرهای زیادی مواجه گردد و مردم افغانستان در سایه این تنش ها و کشمکش ها قربانی گردد، گرانی، بیکاری و کند شدن روند توسعه و پاس نشدن یکسری قوانین لازم الاجرا از مسایلی بود که در سایه این تنش ها به وجود آمد و کار پارلمان را به سرعت کند کرد و اعتبار و حثیت پارلمان را پایین آورد.

به هرحال اکنون روشن نیست که آیا تنش ها در سال آینده میان قوای سه گانه ادامه پیدا خواهد کرد یا این که به آن نقطه پایان کشیده می شود، اقای کرزی وعده داده است که سرانجام بعد از دوسال انتظار نامزد وزیرانی را برای هفت وزارت خانه معرفی خواهد، عملی شدن وعده کرزی در این مورد و نیز عملکرد نمایندگان نسبت به رای دهی به این نامزد وزیران می تواند نشانه هایی باشد که آیا در سال آینده نیز میان قوای سه گانه تنش ها ادامه پیدا خواهد کرد یا این که پایان پیداکرده و کاهش پیدا می کند.


January 28th, 2012


  برداشت و بازنویسی درونمایه این تارنما در جاهای دیگر آزاد است. خواهشمندم، خاستگاه را یادآوری نمایید.
 
بازگشت
گزیده مقالات